چهار مرحله در دوران نوجوانی

دوره نوجوانی از چهار مرحله مهم تشکیل شده است. 
 

می خواهم به عنوان پدر مطلبی را برای شما فاش کنم. اینجا دیگر کانزاس نیست، بچه ها نباید هر طور که دلشان می خواهد در مقابل ما رفتار کنند. گاهی اوقات در مقابل رفتار بچه ها گیج می شوم. حتی به خودم هم مطمئن نیستم. نمی دانم واکنش من درست است یا نه؟ وقتی دخترم کوچک بود، به عنوان پدر می دانستم در مقابل دخترم، چه واکنشی از خود نشان دهم، چون می دانستم دخترم چه رفتاری در مقابل من خواهد داشت، اما حالا که دخترم به نوجوانی رسیده است، رفتارهایش برای من و همسرم غیرقابل پیش بینی است. گاهی اوقات من و همسرم فکر می کنیم گم شده ایم چون نمی دانم واکنش بعدی دخترمان چیست. از این جا به کجا خواهیم رفت؟
 
اگرچه روند جوانی، برای خود نوجوان و والدین تجربه ای گیج کننده است، من معتقد هستم دوره ی نوجوانی را باید به چهار مرحله تقسیم کرد و هریک از مراحل شامل مجموعه ای از تغییرات و مشکلات خاص است. برای مثال نوجوان در اوایل نوجوانی (نه تا سیزده سالگی) دچار افت تحصیلی می شود. در اواسط نوجوانی (سیزده تا پانزده سالگی) با پدر و مادر خود درگیری لفظی پیدا می کند، چون برای معاشرت با دوستانش، خواهان آزادی های اجتماعی بیشتری از والدین است. در پایان نوجوانی (پانزده تا هجده سالگی) در معاشرت با جنس مخالف دچار شکست و ناکامی می شود. در دوران تجربه ی استقلال هجده تا بیست و سه سالگی به دلیل دست و دلبازی های بی مورد و استفاده ی بی رویه از کارت های اعتباری، به خیال این که دیگر مستقل شده است، دچار مشکل می شود.
 
به نظر می رسد هریک از این مراحل قبل از این که نوجوان به آن مرحله قدم بگذارد، برای والدین قابل پیش بینی باشد. به شرط آن که نقشه ی راه عبور از مراحل مختلف نوجوانی را در ذهن خود داشته باشند، می توانند تغییرات طبیعی را در طول مسیر نوجوانی پیش بینی کنند و خود را برای مرحله ی بعدی آماده کنند. من معتقد هستم، آمادگی والدین برای روبه رو شدن با مسائل دوران نوجوانی فرزندشان، نقش مهمی در هدایت و راهنمایی نوجوان دارد.
 
بهتر است بدانید شما والدین، با داشتن نقشه ی راه در ذهن خود، آگاهی خیلی بهتری از آنچه در آینده ممکن است رخ دهد خواهید داشت و همچنین در موقعیت قدرتمندتری قرار می گیرید تا به پرسش های جوانان پاسخ منطقی بدهید. وقتی که حوادث ناخوشایند اما قابل پیش بینی (درگیری هنگام جنس بلند کردن از فروشگاه در اوایل نوجوانی، دروغ گویی در اواسط نوجوانی، مصرف مواد مخدر در پایان نوجوانی، ترک تحصیل در کالج به خاطر تجربه ی استقلال) رخ می دهد، والدینی که اطلاعات کافی در مورد فرزندان و عبور آنان از این مراحل دارند، به نظر می رسد از خود کمتر واکنش های هیجانی نشان می دهند و این موقعیت مشکل را با درایت و هوشیاری پشت سر می گذارند.
 
به همین دلیل، در این فصل و فصل بعدی نقشه ی راه عبور از نوجوانی را، که به صورت فشرده و مختصر تهیه کرده ام، در اختیار شما می گذارم. براساس تحقیقاتی که انجام داده ام، نوجوانی را به طور تقریبی می توان به چهار دوره ی رشدی تقسیم کرد. با ارائه تصویر کاملی از نوجوانی سعی کرده ام به والدین کمک کنم، با در نظر گرفتن سن فرزندشان و مطالعه ی مطالب کتاب، بررسی کنند، فرزند نوجوان آنان در کدام یک از مراحل نوجوانی است؟ به چه چیزهایی در مورد فرزند خود باید توجه کنند؟ و بعد انتظار چه چیزهایی را باید داشته باشند؟ هریک از مراحل نوجوانی، نقش خاصی دارد. و نوجوان با ورود به هریک از این مراحل با چالش های متفاوتی روبه رو می شود.
 
در ذیل هریک از این چهار دوره را به صورت کوتاه برای شما توضیح داده ام.
 

در اولین مرحله ی نوجوانی، نوجوان برای جدایی از دوران کودکی آماده می شود. در این مرحله، والدین در مقابل بی نظمی های او به جای اعتراض کردن باید خویشتن داری و صبر و تحمل نشان دهند. نوجوان در مقابل والدین و امر و نهی آنان واکنش های منفی دارد، محدودیت های اعمال شده ی والدین را محک می زند. پدر و مادر، هیچ یک از این رفتارهای نوجوان را نباید به دل بگیرند. یا در پاسخ به او واکنش منفی نشان دهند.
 
در این دوران که نوجوان دلتنگ دوران کودکی خود می شود و با خروج از دنیای کودکی در دلش احساس ناامنی و کمبود می کند، رفتارش با بی نظمی همراه است. وقتی محدودیت های والدین سد راهش برای رسیدن به استقلال می شود به شدت احساس ناکامی می کند. در این دوران، نوجوان کارهایی را که والدین به او محول می کنند به تعویق می اندازد. والدین نباید از نوجوان شاکی شوند، بلکه باید واکنش مثبت نشان دهند.
 

در دومین مرحله ی نوجوانی، نوجوان خانواده ی مستقلی تشکیل می دهد که متشکل از هم سن و سال های اوست. وظیفه ی والدین در این مرحله این است که در مقابل خواسته های او برای کسب آزادی های اجتماعی بیشتر در روابط با دوستان، به ویژه وقتی که مشخص است خواسته ی مورد نظر نامعقول و خطرناک است، یک جبهه ی مقاومت متحد تشکیل بدهند، اما این مقاومت باید بدون توسل به زور و فشار یا سرزنش باشد.
 
در این دوران حساس که جوان نیاز دارد با هم سن و سالان خود ارتباط داشته باشد، پدر و مادر همچنان به صورت خانواده ای منسجم و سالم باید در کنار فرزندشان بمانند و از این ناسازگاری های رو به افزایش، به صورت مثبت استفاده کنند و به او بیاموزند که هنگام بروز مشکلات، به روشی سالم و سازنده موقعیت خود را کنترل کند.
 

در سومین مرحله از نوجوانی، نوجوان با تجربیاتی که کسب می کند، آماده می شود تا بیشتر مثل افراد بالغ رفتار کند. وظیفه والدین است که در این مرحله با فرزند مثل فردی بالغ رفتار کنند و به او آزادی عمل بیشتری بدهند. در حالی که به او اطلاعات لازم را می دهند بر این موضوع اصرار کنند که او باید مسئولیت پذیری لازم برای مدیریت موفقیت آمیز مرحله ی بعدی استقلال را، که از راه می رسد، داشته باشد.
 
در این مرحله که استقلال از خانواده در شرف وقوع است، والدین باید در مقابل آزادی های افزایش یافته، با آماده سازی جوان برای استفاده از این آزادی و پافشاری بر پاسخگو بودن او و مسئولیت هایی که دارد، سپری ایجاد کنند.
 

در چهارمین و آخرین مرحله، جوان تمرین می کند همه ی کارهایش را به تنهایی انجام دهد، به عبارتی تلاش می کند روی پای خود بایستد. وظیفه ی والدین این است که به جوان اختیار و آزادی عمل بدهند در عین حال در کنار او باقی بمانند و با راهنمایی های مفید و سازنده به او کمک کنند مسائل و مشکلات را برطرف کند. بدون اینکه او را در مقابل اشتباهاتی که انجام می دهد، سرزنش کنند. در این مرحله، وقتی والدین با جوانی روبه رو می شوند که در جنبه هایی مانند فردی بالغ از آزادی اش استفاده می کند باید کنترل مدیریتی خود را ادامه دهند. در عین حال او را تشویق کنند و نقش یک ناظر حامی را برای او ایفا کنند.
 
در این فصل تصویری کلی، از اوایل و اواسط دوران نوجوانی و گذر از دوران کودکی ارائه می کنیم. در فصل سوم تصویری کلی از پایان دوران نوجوانی و دوره ی آزمایشی استقلال و چالش های نوجوان برای برعهده گرفتن نقش بزرگترها، در اختیار می گذاریم.
 

 
منبع:  کتاب «دوران نوجوانی فرزندتان را دریابید»